ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU ŞARTLARI NELERDİR?

Anayasa’daki 2010 değişikliği ile Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolu getirilmiştir. Bu anayasa hükmü uyarınca herkes; Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilir.

Bireysel başvuru yapılabilmesi için ihlal iddiasına konu iş için tüm yargı yollarının tüketilmiş olması gerekir. Yani, doğrudan bireysel başvuru söz konusu olmayıp, ihlal iddiası için gerekli yargı yollarına başvurulmuş ve tüm itiraz imkanlarının kullanılmış olması gerekir. 

Bireysel başvuru, yargısal yolların tüketildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde yapılmalıdır.

ANAYASA MAHKEMESİNE BAŞVURU NASIL YAPILIR?

Bireysel başvuru, Anayasa Mahkemesi tarafından öngörülen formun doldurması suretiyle gerçekleştirilir. Bireysel başvuru formunda aşağıdaki hususlar yer almalıdır:

• • • Başvurucunun ve varsa temsilcisinin kimlik ve adres bilgileri.

    • İşlem, eylem ya da ihmal nedeniyle ihlal edildiği ileri sürülen hak ve özgürlükler.

    • Dayanılan Anayasa hükümleri.

    • İhlal gerekçeleri.

    • Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamalar.

    • Başvuru yollarının tüketildiği.

    • Başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih.

    • Varsa uğranılan zarar.

    • Dayanılan deliller ile ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem veya kararların aslı ya da örneği.

    • Harcın ödendiğine dair belge.

    • Avukat aracılığıyla yapılması halinde vekaletname.

ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU HAKKINDA NASIL KARAR VERİR?

Mahkeme, Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması kapsamında önemsiz gördüğü ya da bir zarar ve ihlalin olmadığının açıkça anlaşıldığı başvurularda açıkça dayanaktan yoksun başvuru nedeniyle bireysel başvuru hakkında kabul edilemezlik kararı verebilir. Kabul edilemezlik kararları kesindir ve ilgililere tebliğ edilir.

Bireysel başvurular, geliş sırasına göre incelenerek karara bağlanır. Ancak Mahkeme, farklı bir inceleme sıralaması yapabilir.

Ön inceleme sonucu bireysel başvurunun kabul edilebilirliğine karar verilmesi halinde, başvurunun bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığı'na gönderilir. Adalet Bakanlığı gerekli gördüğü hallerde görüşünü yazılı olarak Mahkemeye bildirir.

Mahkeme, bireysel başvuru incelemesini dosya üzerinden yapar. Ancak, gerekli görürse duruşma yapılmasına da karar verebilir.

Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru incelemesini temel hakların ihlali özelinde inceler. Yani, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapma yetkisine sahip değildir. 

Esas inceleme sonucunda Mahkeme, başvurucunun haklarının ihlal edilip edilmediğine karar verir. İhlalin sonuçlarının ortadan kalkması için de gerekli kararlar verilir. Ancak, yerindelik denetimi yapılamaz ve idari işlem ve eylem işlem niteliğinde karar verilemez.

Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir.

Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir.