SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLARIN HAKKINDA YÜRÜTÜLEN SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA

Suça sürüklenen çocuğun tanımı, kanun koyucu tarafından “kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuk.” olarak yapılmıştır.

Çocuklar hakkında yürütülen soruşturma ve kovuşturma işlemlerinin gerçekleştirilmesi çocuğun yetişkinlerden daha farklı düzenlemelere tabi olması gerekir. Kanun koyucu da çocuklar hakkında bir kısım düzenlemeler yapmıştır. Suça sürüklenen çocuğun yargılama ayrı bir kısım hükümlere tabidir. 

Çocuklarla ilgili özel hükümler, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Çocuk kavramı, daha önceden ergin kılınmış olsa dahi 18 yaşını bitirmemiş insanları ifade etmektedir.

Kanun koyucu çocuklarla ilgili yürütülecek işlemlerde bir kısım ilkeler belirlemiştir. Bu kapsamda soruşturma ve kovuşturmanın tüm aşamalarında; çocuğun yararının gözetilmesi, çocuğun özel durumuna uygun davranılması, çocuk hakkındaki özgürlüğü kısıtlayıcı tedbirlere son çare olarak başvurulması gerekmektedir.

Bu kapsamda, çocuklarla ilgili yürütülen soruşturma ve kovuşturma işlemleri yönünden 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerinden başkaca düzenlenen Çocuk Koruma Kanunu hükümleri doğrultusunda aşağıdaki özet bilgilere yer verilmiştir:

Soruşturma İşlemleri;

• Soruşturma çocuk savcıları tarafından bizzat yapılır.

• Suça sürüklenen çocuğun ifadesi Cumhuriyet savcısı tarafından alınır. 

• Gözaltına alınan çocuk, kolluğun çocuk büro biriminde tutulur.

• Çocuklara kelepçe takılamaz.

• Çocuk hakkında tedbir alınması gereken hallerde Cumhuriyet savcılığı gecikmeksizin tedbir alınmasını sağlamalıdır.

• Çocuk, kollukta bulunduğu sırada yanında yakınlarından birinin bulunmasına imkan sağlanır.

• Çocuklar için kamu davası erteleme süresi 3 yıl olarak uygulanır.

• Kamu davasını ertelemede 15 yaşını doldurmamış çocuklar üst hapis cezası sınırı 5 yıldır.

• Çocuk hakkındaki adli kontrol tedbirlerinden sonuç alınamaması, sonuç alınamayacağının anlaşılması veya tedbirlere uyulmaması durumunda tutuklama kararı verilebilir.

• 15 yaşını doldurmamış çocukları bakımından üst sınırı 5 yılı aşmayan hapis cezalarında tutuklama yasağı mevcuttur.

Kovuşturma ve Mahkemeler;

• Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasındaki denetim süresi çocuklar için 3 yıldır.

• Çocukların işlediği suçlarda çocuk mahkemesi ya da çocuk ağır ceza mahkemesi tarafından yargılama yapılır.

• Çocuk mahkemeleri tek hakimli olup cumhuriyet savcıları hazır bulunmaz.

• Çocuk mahkemeleri asliye ceza mahkemesinin görevine giren suçlara bakar.

• Çocuk ağır ceza mahkemeleri heyet halindedir.

• Çocuk ağır ceza mahkemeleri ağır ceza mahkemelerinin görevine giren suçlara bakar.

• Mahkemeler, çocuk hakimleri veya Cumhuriyet savcılarınca gerektiğinde çocuğun bireysel özelliklerini ve sosyal çevresini gösteren inceleme yaptırılır. Sosyal inceleme raporu, çocuğun, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin mahkeme tarafından takdirinde göz önünde bulundurulur. Mahkeme veya çocuk hakimi tarafından çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılmaması halinde, gerekçesi kararda gösterilir.